Kto i kiedy używał neutralnej flagi podczas igrzysk olimpijskich?

Czy wiecie, skąd się wzięła neutralna flaga olimpijska oraz kto i kiedy jej użył? O niej samej oraz o związanych z nią ciekawostkach przeczytacie w artykule.

W latach 2018, 2020 i 2022 reprezentacja Rosji brała udział w igrzyskach olimpijskich bez nazwy, flagi czy hymnu. Było to spowodowane dużą aferą dopingową na tle tzw. raportu McLarena. Zamiast słowa „Rosja” używano skrótu OAR (od angielskiego „Olympic Athletes from Russia” – „Olimpijscy sportowcy z Rosji”), a zamiast hymnu i biało-niebiesko-czerwonego sztandaru podczas ceremonii wręczenia nagród wykorzystano olimpijską flagę i hymn.

Oczywiście takie rozwiązanie zostało wymyślone specjalnie na ówczesną sytuację, ale flaga olimpijska została użyta zamiast flagi narodowej na igrzyskach już nie po raz pierwszy (a wcześniej nawet nie zawsze była symbolem kary). Co to za symbol i kto pod nim rywalizował?

Flaga ta narodziła się w 1913 roku. Jej autorem był ojciec współczesnego ruchu olimpijskiego – Pierre de Coubertin. Pięć pierścieni symbolizuje pięć kontynentów, a ich kolory wraz z białym tłem tworzą flagi wszystkich państw świata. Pierwsi zawodnicy pod flagą olimpijską wystąpili na igrzyskach w Moskwie (1980), kiedy 67 krajów zbojkotowało igrzyska w związku z wejściem wojsk radzieckich do Afganistanu. Niektóre państwa zezwalały swoim sportowcom na wyjazd do ZSRR pod warunkiem, że będą rywalizować pod neutralną flagą.

To zabawne, ale następnej białej flagi z pierścieniami używali właśnie sportowcy z ZSRR, a raczej z rozbitego już związku sowieckiego. Na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1992 we francuskim Albertville po raz pierwszy od 56 lat wystąpiły drużyny niepodległych republik bałtyckich – Litwy, Łotwy, Estonii, a zawodnicy z Białorusi, Rosji, Ukrainy, Kazachstanu i Uzbekistanu nie reprezentowali swoich krajów, przedstawiając tzw. “drużynę zjednoczoną” (Equipe Unifiée). W tym samym roku drużyna zjednoczona (ze sportowcami z 12 republik byłego ZSRR) również pojechała na letnie igrzyska olimpijskie do Barcelony, ale tam oprócz flagi olimpijskiej na otwarciu i zamknięciu niesiono również flagi narodowe, a podczas ceremonii wręczenia nagród każdy zawodnik wysłuchał hymnu swojego kraju. Na tej samej olimpiadzie, w związku z sankcjami ONZ, pod neutralną flagą rywalizowali również sportowcy z Jugosławii, do których dołączyli przedstawiciele Macedonii. Aby odróżnić ich od “drużyny zjednoczonej”, oznaczono ich literami IOP (od angielskiego „Independent Olympic Participants” – „niezależni uczestnicy olimpiady”). 

Następnym razem neutralna flaga została użyta na Igrzyskach Olimpijskich 2000 w Sydney, kiedy występowali pod nią przedstawiciele Timoru Wschodniego (w czasie igrzysk nie istniał jeszcze ani narodowy Komitet Olimpijski, ani samo państwo). Antyle Holenderskie przestały istnieć w 2010 roku, więc trzech sportowców z Curacao wystąpiło w Londynie jako niezależni uczestnicy. Ich kolegą z drużyny był Guor Marial z Sudanu Południowego, który z powodów osobistych odmówił gry w reprezentacji Sudanu (członkowie jego rodziny zginęli w wojnie domowej pomiędzy północą a południem) i nie mógł reprezentować swojej ojczyzny z powodu braku narodowego komitetu olimpijskiego (Sudan Południowy uzyskał niepodległość zaledwie rok wcześniej).

Dwa lata później, w 2014 roku, indyjscy sportowcy pojechali na Zimowe Igrzyska Olimpijskie do Soczi jako neutralni z powodu korupcji (władze ingerowały w prace Narodowego Komitetu Olimpijskiego, a MKOl tego zabrania). Z tego samego powodu reprezentacja Kuwejtu pojechała na igrzyska do Rio de Janeiro bez własnej flagi. Jednak najciekawszy przypadek użycia flagi olimpijskiej i neutralnego statusu związany jest z Reprezentacją Olimpijską Uchodźców – 39 sportowców z 12 krajów wystąpiło pod tą nazwą na Igrzyskach Olimpijskich w Rio i Tokio. Z różnych powodów opuścili swoją ojczyznę. Niestety, nie zdobyli oni żadnego medalu. Tym samym neutralny status i flaga olimpijska zamiast narodowej przez 42 lata swojej historii stały się zarówno symbolem sankcji i kary, jak i znakiem nadziei i lepszej przyszłości.

Red. Aleksander Gryckiewicz z SymvolMedia